Zrobię to jutro, za chwilę, przesunę termin – przecież nic się nie stanie. Znacie to? Pewnie tak! To prokrastynacja, z którą mierzymy się niemal każdego dnia. U niektórych zjawisko to pojawia się okazjonalnie, innym zaś towarzyszy bardzo często. Jeśli jakaś wewnętrzna siła zmusza was do nieustannego odwlekania – sprawdźcie, jak skutecznie walczyć z prokrastynacją. To wcale nie musi być skomplikowane, ale wymaga ustalenia szczegółowego planu działania.
Co to jest prokrastynacja?
Jakąkolwiek walkę trzeba rozpocząć od poznania wroga. Warto więc wiedzieć dokładnie, co to jest prokrastynacja. Ogólnie mówiąc, to nawyk odwlekania, przekładania i przesuwania zadań w czasie. Mechanizm ten, zwyczajowo nazywany syndromem studenta, został zbadany przez psychologów i ma także swoją naukową definicję. Prokrastynacja jest wyjątkowo podstępna i pojawia się przy realizacji zadań związanych zarówno z pracą, jak i z codziennym życiem domowym.
Widocznym symptomem prokrastynacji jest ciągłe przesuwanie terminu realizacji konkretnego zadania, co daje pozorne poczucie radości i wolności. Niektórzy definiują to zjawisko, jako „wewnętrznego sabotażystę”, podpowiadającego, że warto znów odłożyć coś w czasie, ponieważ to nie jest najlepszy moment na realizację zaplanowanego celu. Wiąże się z tym niestety narastające poczucie winy i stres, szczególnie gdy macie do wykonania coś istotnego, co może wpłynąć na waszą pracę czy życie osobiste.
Zdiagnozuj przyczyny
Zanim przejdziecie do czynnej walki z prokrastynacją, ustalcie jej przyczyny. W tym zakresie psychologowie są zgodni – nie ma jednego czynnika wpływającego na większe czy mniejsze prokrastynowanie przez człowieka. Problemu z notorycznym odwlekaniem można upatrywać w dzieciństwie, a konkretnie w stawianych przez otoczenie zbyt wysokich wymaganiach. Ich ewentualne niespełnienie generowało strach i ucieczkę od zadań trudnych i odpowiedzialnych, co pozostaje kłopotem nawet w dorosłym życiu.
Innym powodem prokrastynacji jest nadmierny perfekcjonizm. Jeśli chcecie, aby każde zadanie było wykonane idealnie, przeznaczacie na nie niewspółmiernie dużo czasu w stosunku do efektów, czy nigdy nie jesteście zadowoleni ze swojej pracy – macie świetne zadatki na encyklopedycznego perfekcjonistę, który lubi odkładać wszystko na później, aby zrealizować zadanie w doskonały sposób. Znawcy zjawiska wskazują, że prokrastynacja dotyczy także osób lubiących przypływ adrenaliny i pracę pod presją czasu. Dzięki ciągłemu przekładaniu zadań w bliżej nieokreśloną przyszłość zapewniają sobie stały dopływ emocji.
Zwalcz wroga
Skoro wiecie, co to znaczy prokrastynacja i jakie są jej najczęstsze przyczyny, czas przygotować się do walki z tym mechanizmem. Jak wspomnieliśmy – nie jest to trudne, ale wymaga terminacji i samozaparcia. Najpopularniejsze sposoby, rekomendowane przez psychologów, trenerów biznesu czy coachów dotyczą prawidłowej organizacji zadań, a przede wszystkim skrupulatnego i realnego planowania dnia. Od tego więc zacznijmy, aby – metodą drobnych kroków – poradzić sobie z prokrastynacją. Pamiętajcie jednak, że sposoby te należy indywidualnie dopasować do siebie i realizować z pełnym zaangażowaniem. Odwlekanie w czasie nie zniknie jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, trzeba więc chwilę poczekać, aby metody zaczęły przynosić oczekiwane efekty.
Planuj zadania i dzień. Niby oczywiste, a nie wszyscy korzystają z tego prostego sposobu. Istotne jest, aby zaprojektować swój dzień, tydzień czy nawet miesiąc, równomiernie rozkładając zadania i dbając, by realizować je w założonym czasie. Błędem jest ustalanie nadmiernej ilości celów, których zwyczajnie nie da się wykonać w ciągu dnia. Z celami dziennymi związany jest także inny sposób radzenia sobie z prokrastynacją – dzielenie projektów na niewielkie fragmenty i realizowanie ich krok po kroku. To pomysł przeznaczony przede wszystkim dla osób, które prokrastynują z obawy przed dużymi i skomplikowanymi zadaniami.
Walka z prokrastynacją zakończy się waszym zwycięstwem, jeśli zrezygnujecie z rozpraszaczy. Dotyczy to w tym samym stopniu kwestii domowych, jak i zawodowych. Pewnie doskonale wiecie, czym kończy się przypadkowe obejrzenie jednego filmiku w internecie. Miał trwać 3 minuty, a od komputera odeszliście po godzinie, gdyż pojawiające się rekomendacje, co jeszcze warto zobaczyć, były zdecydowanie bardziej interesujące niż praca czekająca na biurku. W tym zakresie macie dwie opcje. Pierwszą jest samodyscyplina, a drugą – oprogramowanie, które odłącza komputer od portali społecznościowych i wszystkich innych stron, będących potencjalnym źródłem rozproszenia. Programy, pomagające w ukierunkowaniu się na kluczowe cele, bez trudu znajdziecie w internecie, także w wersjach darmowych.
W skupieniu się nad zadaniami oraz w zachowaniu odpowiedniego bilansu pomiędzy pracą a odpoczynkiem pomocna jest technika pomodoro, będąca sprzymierzeńcem osób podejmujących walkę z prokrastynacją. Metoda, wymyślona przez Francesco Cirillo, znana jest od lat osiemdziesiątych. Polega na pracy w blokach trwających 25 minut, przeplatanych kilkuminutowymi przerwami. Wystarczy wykorzystać klasyczny budzik, na którym ustawcie czas i pracujcie intensywnie nad zadaniem, aż upłynie 25 minut. To pora na 5 minut przerwy. Po niej rozpocznijcie kolejny blok i tak do ukończenia 4 etapów, po których możecie odpocząć przez 20 lub 30 minut. Miłośnicy nowoczesnych technologii znajdą także bezpłatne oprogramowanie do pomodoro, które można dowolnie konfigurować w zakresie czasu pracy czy długości przerw.
Jeśli waszym drugim imieniem jest „zaraz” lub „zrobię to jutro” – pomyślcie o walce z prokrastynacją. Eliminacja tego mechanizmu chroni od przykrych skutków odkładania zadań w czasie, ale także wydatnie poprawia komfort życia. Jak widać na powyższych przykładach, metody walki z ciągłym odwlekaniem są bardzo proste i dostępne dla każdego. Pamiętajcie jedynie, że liczy się nie tylko odpowiedni sposób, ale przede wszystkim konsekwencja jego stosowania.
